دسته: حقوق اعمال حقوقی صغیر در 32صفحه در قالب فایل ورد قابل ویرایش
قیمت فایل فقط 2,900 تومان
اعمال حقوقی صغیر
مبحث اول : مفهوم صغیر و رشید
- صغیر در حقوق امامیه :
صغیر را كسی می دانند كه به سن بلوغ نرسیده و رشد نیافته و بلوغ و رشد را برای خارج شدن صغیر از محجوریت لازم می داند.[1]
بلوغ: زمانی است كه قوای جسمانی نمو نموده و برای توالد و تناسل مهیا شود . و امری طبیعی است .
رشد: مرحله ای از زندگی كیفی انسان است كه با ورود به آن از فاسد نمودن و مصرف نمودن اموال خود در راههایی كه عقلانی نیست جلوگیری می كند. تشخیص رشد بوسیله آزمایش هر فرد با توجه به موقعیت اجتماعی او می باشد تا قدرت و استعداد او در چگونگی مصرف اموال اش دانسته شود كه آیا می تواند بصورت نوعی از حیله ی شیادان در امان بماند.
- صغیر در اصطلاح حقوقی:
دكتر امامی صغیر را شخصی می داند كه از نظر سنی به نمو جسمانی و روحی لازم برای زندگانی اجتماعی نرسیده باشد.
متاسفانه در قانون مدنی صغیر تعریف نشده است و دوران آن نیز بیان نشده است . ولی از ماده1202 ق.م بدست می آید كه سن صغیر از تولد آغاز می شود و تا 18 سالگی ادامه می یابد. این ماده تكلیف سنی صغیر را روشن می كرد كه در سال 70 در اصطلاحات ق.م حذف شده است ولی از تبصره ی یك ماده 1210 ق.م سن بلوغ برای پسران 15 سال تمام قمری و برای دختران 9 سال تمام قمری در نظر گرفته شده است . [2] كه این خود دارای ایراد است . زیرا یك دختر 9 ساله نمی تواند شخصی بالغ از نظر حقوقی باشد . با توجه به محیط اجتماعی و رشد و توسعه یافتگی و یا بالعكس با عدم توسعه یافتگی جوامع بلوغ و رشد دختران متفاوت می باشد . گرچه یك دختر 9 ساله شاید برای اجرای احكام آمادگی داشته باشد ولی برای یك زندگی اجتماعی و داشتن شخصیت نیاز به زمان بیشتری دارد .
برخی مثل دكتر لنگرودی برای تعریف صغیر این طور بیان می كند كه در معنای فقهی صغیر كسی است به سن بلوغ نرسیده باشد . و در اصطلاح حقوقی كسی به سن 18 سال تمام نرسیده باشد . [3]
عموماً كسی را كه به سن بلوغ می رسد نمی توان آماده برای دخالت در امور حقوقی اش دانست . زیرا بلوغ یك امر جسمی و طبیعی است و برای ایجاد یك رابطه ی حقوقی رشد نیز لازم است. رشد در مقابل سفه است و كسی كه سفیه باشد غیر رشید است .
رشد تا اندازه ای به نمو جسمی مربوط می شود ولی اثر عمده ی خود را از تربیت محیط و معاشرت اجتماعی می گیرد . و همین طور رشد بر مبنای قوای دماغی و روحی است .
ممكن است هر شخصی كه به سن بلوغ می رسد به رشد نیز دست پیدا كند مانند پسری كه به سن 15 سالگی می رسد و رشید است ولی عموماً اینطور است كه رشد پس از سن بلوغ است .
بنابراین احراز رشد در افراد متفاوت است و چون این عمل رویه ثابتی را ایجاد نمی كند لذا حقوق دانان اروپا كه از حقوق رومی تبعیت كرده اند سن معینی را سن رشد و بلوغ دانسته اند . و ماده ی 1209ق.م اینطور اعلام كرد كه هر كس 18 سال تمام داشته باشد رشید است .
- محقق حلی رشید را اینگونه بیان می كنند: كسی است كه مالش را به اصلاح آورد، یا به تعبیر دیگر مال خود را حیف و میل نكند و عدالت را در رشد لازم نمی دانند و می گویند اگر بلوغ و رشد با هم نباشند شخص محجور است . و برای تشخیص رشد انجام آزمایش مطابق با وضعیت شخص را توصیه می كنند تا قدرت شخص در داشتن هوش و زیركی و فریب نخوردن در معاملات مشخص شود.
و همچنین ایشان بیان می كنند كه رشد با شهادت نیز ثابت می شود اینگونه که مردان درباره پسران و مردان یا زنان درباره زنان شهادت دهند . [4]
صغیر در اصطلاح حقوقی به کسی گفته می شود که به سن بلوغ رسیده باشد ولی برای خروج از حجر احراز رشد لازم است . تبصره یک ماده ی 1210 ق.م به صغار اشاره می کند.
در گذشته به موجب ماده ی 1209ق.م رشید کسی بود که به سن 18 سالگی تمام برسد و پس از ورود به 19 سالگی رشید شناخته می شد در حالی که این ماده نسخ شده است ملاک رشد صغیر است که باید احراز شود . [5]
و همچنین رشید کسی است اگر در اموال خود تصرفی می کند عقلایی باشد . و با توجه به ماده واحده رشد متعاملین می توان دریافت که سن رشد 18 سال است مگر خلاف آن اثبات شود.
یعنی ممکن است کسی با وجود داشتن 18 سال همچنان محجور باشد و بالعکس کسی با داشتن 17 سال سن رشید شناخته شود .[6]
اكثر حقوقدانان معتقدند كه صغیر كسی است كه به سن بلوغ نرسیده و از نظر سن به نمو جسمانی و آمادگی لازم برای زندگی اجتماعی نرسیده باشد. [7]
رشید را كسی می دانند که تصرفات او در اموال و حقوق مالی ش عقلایی باشد با توجه به مفهوم مخالف ماده ی 1208ق.م كه می گوید: غیر رشید كسی است كه تصرفات او در اموال و حقوق مالی خود عقلایی نباشد .
مفهوم صغیر و رشید
در گذشته به كسی كه كمتر از 18 سال داشت صغیر می گفتند و قانونگذار تفاوتی بین دختر و پسر قائل نمی شد ولی با اصلاح ق . م سن بلوغ برای پسران 15 سال و برای دختران 9 سال تمام قمری تعیین شده است . [8]
- تعریف : به كسی صغیر گویند كه نابالغ است، و كلمه ی صغر در مقابل كبر قرار می گیرد و همین طور می توان صغر را برابر بلوغ كه صفت شخص بالغ است به كار برد .
در علم حقوق فقط صورت های خاصی از زندگی صغار مورد بررسی قرار می گیرد که اعمال حقوقی و مسئولیت مدنی از این مباحث هستند.
گرچه برخی گفته اند صغیر كسی است كه از نظر سن به نمو جسمانی و روحی لازم برای زندگی اجتماعی نرسیده باشد (نظر دكتر امامی) اما معلوم نیست كه رشد جسمانی و روحی برای زندگی اجتماعی چه موقع حاصل می شود علاوه بر این رشد روحی با رسیدن به بلوغ بوجود نمی آید بلكه باید رشد نیز محرز شود كه مفهومی جدا از بلوغ است . بنابراین اشخاصی هستند كه به بلوغ می رسند اما رشید محسوب نمی شوند. [9]
تعریف رشید : كسی است كه توانایی اداره اموالش را به نحو عقلایی داشته باشد ، برخی فقها می گویند رشد یك ملكه نفسانی است كه مقتضی اصلاح مال و مانع افساد آن است . یعنی با چنین صفتی موجب بهره برداری درست شخص از مال و مانع صرف آن در راه های غیر عقلایی می گردد .
از قید اصلاح در تعریف بر می آید كه: اگر شخصی مال خود را به نحو احسن استفاده و حفظ كند و نسبت به آن اصلاح و بهره برداری عقلایی از آن تمایل نشان دهد رشید شناخته می شود . [10]
مبحث دوم: انواع صغیر
الف- صغیر ممیز
ب- صغیر غیر ممیز
- صغیرغیر ممیز: شخص نابالغی است که دارای قوه ی درک و تمیز نیست. زشت را از زیبا و سود را از زیان تشخیص نمی دهد و نمی تواند اراده ی حقوقی داشته باشد .
صغیرممیز: صغیری که دارای قوه ی درک و تمیز باشد هر چند به سن بلوغ نرسیده و بتواند زشت و زیبا را از یکدیگر تمیز دهد و سود و زیان را بشناسد می تواند اراده ی حقوقی داشته باشد .
در فقه امامیه سنین مختلفی را برای تمیز ذکر کرده اند. برخی به روایتی از پیامبر (ص) استفاده می کنند که 7 سال را بیان می کنند: فرزندان تان را در 7 سالگی به نماز عادت دهید .
در حقوق برخی کشورها سن تمیز مشخص شده است ولی در حقوق ایران و برخی دیگر کشورها سن تمیز معلوم نیست . و در صورت اختلاف در دادرسی تشخیص آن با دادرس است که با توجه به اوضاع و احوال و امارات و قرائن در این باره تصمیم می گیرد .
در حقوق فرانسه مانند ایران تشخیص تمیز با دادگاه است . [11]
- صغر وضع شخصی است که بالغ نشده است چنین شخصی صغیر نامیده می شود.
صغیر دارای 2 گروه است : ممیز و غیر ممیز .
صغیر ممیز خوب و بد و زشت و زیبا را تمیز می دهد و اشیای پیرامون و ارزش آنها را و نیز اعمال اشخاص را در سطح ساده می شناسد و صغیر غیر ممیز جزء بطور محدود قادر بر شناسایی محیط و اعمال اشخاص نیست و ارزش اشیاء را نمی داند مثلاً یک صغیر غیر ممیز حاضر می شود یک تکه جواهر را با یک بسته شکلات عوض کند، و تعیین تمیز در افراد بر اساس عرف و آزمایش های مربوطه به عمل می آید هر چند طبق برخی احادیث سن 7 تا 9 سالگی را برای تمیز مناسب می دانند.
در حقوق فرانسه صغیر غیر ممیز به صغیر در سن پایین تعبیر شده است . هر چند برای مسئولیت کیفری 13 سال تعیین شده است و سن 7 سال در امور حقوقی (به عنوان عقل) یا تمیز پیشنهاد شده است . [12]
- از نظر رشد فکری و درجه حجر کودکان را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
1- صغیر غیر ممیز: اثری بر اعمال و گفتار او بار نمی شود و توانایی فهم معامله را ندارد .
2- صغیر ممیز: شعور کافی و قدرت اراده کردن دارد ولیکن بخاطر حمایت از خانواده و ایجاد نظم در خانواده محجور شده است . [13]
الف- صغیر غیر ممیز: قوه ی تشخیص سود و زیان و آثار و احکام عقد و ایقاعات را ندارد . مانند کودکان شیرخوار و بچه های 9-8 ساله که معنی معاوضه هبه را درک نمی کنند هرچند طبق تبصرۀ مادۀ 1210 ق.م دختر 9 سال تمام قمری بالغ شمرده شده است .
ب- صغیر ممیز: صغیری است که عقود و ایقاعات را می تواند تشخیص دهد و سود و زیان و احکام آنها را بفهمد . طبق مادۀ 4 ق. تشکیلات دادگاه اطفال بزهکار: کودکی که به سن 6 تمام شمسی برسد ممیز است و مسئولیت اجرایی دارد .
البته باید متذکر شد که قوه ی تشخیص صغیر نسبت به امور زندگی که با آنها برخورد می کند مختلف است. مثلاً صغیر برخی اعمال مانند سرقت، قتل و ... را در سن پایین درک می کند و برخی مثل عقود و ایقاعات را در سنین بالاتر متوجه می شود. [14]
صغیر ممیز: صغیری که نفع و ضرر را در داد و ستد مانند اشخاص عاقل و بالغ تشخیص دهد .
صغیر غیر ممیز: اگر صغیری دارای صفات بالا نباشد غیر ممیز است . (ماده ی 1212) [15]
- صغیر غیر ممیز: شخصی نابالغ که قوه ی درک و تمیز ندارد . و نمی تواند اراده ی حقوقی داشته باشد . مانند کودکان 4-3 ساله .
- صغیر ممیز: صغیری که دارای قوه درک و تمیز نسبی است با اینکه به سن بلوغ نرسیده است . [16]
صغیر ممیز کسی است که به حد رشد کامل نرسیده ولیکن از حد طفولیت فراتر رفته و می تواند نیک و بد را تمیز دهد . [17]
مبحث سوم: مفهوم تمیز
عبارت است از نیروی اندیشه که انسان به کمک آن از معلومات خود به شناسایی مجهولات می رسد و خوب و بد اشیاء و اعمال اشخاص را در حد متعارف می شناسد و اراده اش نسبت به کردارش برتری دارد . عاقل کسی است که این نیرو را دارد و از حاکمیت اراده بر کردار خویش آگاه است . [18]
فقها در تعریف تمیز می گویند کودک در این دوره بطور اجمالی از ذات معاملات سر در می آورد یعنی می فهمد که در یک معامله خرید و فروش فروشنده کیست .
عنوان تمیز در کودک همچنان باقی است منتها هنگامی که به بلوغ نزدیک می شود و در آستانه ی آن قرار می گیرد او را «مراهق» می نامند و با رسیدن به سن بلوغ، دوران مسئولیت و تکلیف آغاز می شود. [19]
قوه تشخیص نسبت به اموری که در زندگی اجتماعی با آنها برخورد می کند متفاوت است . نیرویی که صغیر بتواند در حد متعارف و با توجه به سن و تجربه خود از امور سر در بیاورد و سود و زیان آنها را تشخیص دهد و انجام اعمال اردی از طرف صغیر نیازمند وجود چنین قوه ای است که تمیز نام دارد . [20]
فصل دوم: وضعیت اعمال حقوقی صغیر
وضعیت اعمال حقوقی صغیر غیرممیز
وضعیت اعمال حقوقی صغیر ممیز
مبحث اول: وضعیت اعمال حقوقی صغیر غیر ممیز
برخی اساتید حقوقی صغیر غیر ممیز را در حکم حیوان می دانند. و پرستار را مسئول اعمال او می دانند همانطور که صاحب حیوان مسئول خسارتهای حیوان است. دکتر امامی به ماده ی 344 ق. م استناد می کنند: «مالک یا متصرف حیوان مسئول خسارتی نیست که از ناحیه آن حیوان وارد می شود مگر اینکه در حفظ حیوان تقصیر کرده باشد لیکن در هر حال اگر حیوان به واسطه ی عمل کسی منشأ ضرر گردد فاعل آن عمل مسئول خسارات وارده خواهد بود .»
هم چنین ایشان این ماده را با ماده 7 ق . م . م تطبیق می دهند و می گویند ماده 7 ق.م.م به این مسئولیت تصریح کرده است .
مسئول جبران زیان وارده از ناحیۀ مجنون یا صغیر می باشد و در صورتی که استطاعت جبران تمام یا قسمتی از زیان وارده را نداشته باشد از مال مجنون یا صغیر زیان وارده جبران خواهد شد و در هر صورت جبران زیان باید به نحوی صورت گیرد که موجب عسرت و تنگدستی جبران کننده ی زیان نباشد.
در این ماده به نظر می رسد که مسئولیت تضامنی وجود دارد که بر خلاف قاعده ی مسئولیت است . زیرا اگر خسارت وارده بر اثر کوتاهی و تقصیر ولی باشد و سبب شناخته شود صغیر که مباشر است مسئولیتی نخواهد داشت اما در صورتی که زیان وارده بدون تقصیر ولی و سرپرست باشد خود صغیر مسئول خواهد بود.
صغیر غیر ممیز ناچاراً تحت سرپرستی قرار دارد و باید از او نگهداری و مراقبت و پرستاری کرد زیرا سرپرستی فقط بخاطر حفظ او از بلایا و آسیب ها و داشتن پرستار و سرپرست نیست بلکه جلوگیری از وارد کردن خسارت از جانب صغیر غیر ممیز به دیگران نیز هست. بنابراین اگر خسارتی از جانب صغیر غیر ممیز به دیگری وارد شود سرپرست مسئول خواهد بود. چون در اینجا سبب اقوا از مباشر است که تمیز آثار عمل خود را نمی دهد .
ماده ی 332 ق.م : «هرگاه یک نفر سبب تلف مالی را ایجاد کند و دیگری مباشر تلف کردن آن مال شود مباشر مسئول است نه به مسبب مگر اینکه سبب اقوا باشد به نحوی که عرفاً اتلاف مستند به او باشد .» مثلاً اگر پرستار در حفظ صغیر غیر ممیزی کوتاهی کند و او با سنگ شیشه پنجره را بشکند پرستار عهده دار زیان مزبور است . اگر حقوق دانان اعمال حقوقی صغیر غیر ممیز را باطل می دانند. به علت فقدان تمیز و اراده ی حقوقی و استدلال می کنند کسی که اراده حقوقی (انشایی) نداشته باشد نمی تواند عمل حقوقی انجام دهد و واگر بدون اراده عملی انجام دهد عمل او باطل است . [21]
این متن فقط قسمتی از اعمال حقوقی صغیر می باشد
جهت دریافت کل متن ، لطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 2,900 تومان
برچسب ها : اعمال حقوقی صغیر , صغیر , اعمال حقوقی , , دانلود اعمال حقوقی صغیر